Vertigo

I'm at a place called Vertigo
It's everything I wish I didn't know
U2,'Vertigo'

Hitchcocks oeuvre is een esthetiek van de stoornis. Hij is de cineast van het trauma, van wat niet langer naar behoren functioneert. Hij bedekt de zaken niet onder een voile, maar toont.

Vertigo ontpopt zich als zijn persoonlijkste film waarin hij het verlangen laat rijmen met haar donkere keerzijde: obsessie.

In het verhaal valt Scottie Ferguson (James Stewart) voor de charmes van de labiele Madeleine Elster (Kim Novak). Op aandoenlijke wijze doorloopt hij het stamelende parcours van de verliefdheid: het Bekijken (bij Barthes heet dit "het inkaderen van de geliefde"), het Wachten (die intieme eenzaamheid van de minnaar), de Magie (de eerste kus) en de Ontgoocheling (de geënsceneerde zelfmoord van Madeleine). Vertigo bijt zich in op de laatste fase, de desillusie. Het is de getuigenis van een 'niet kunnen omgaan met'. Van treurnis zonder de rouw. De liefde als cesuur, de breuk als deeltjesversneller. Zijn verleden is een versteend diafragma: als hij Madeleine weerziet in de gedaante van Judy, tracht hij haar op te wekken, te retoucheren, minutieus, als een model op een tekenbord. Alles wekt herinneringen op aan haar (net als de madeleine bij Proust). Scottie Ferguson wordt zo het projectiescherm van zijn eigen begeerte. Het resultaat vind je in het tweede luik van de film. De krachtigste en meest perverse dertig minuten uit de Amerikaanse filmgeschiedenis.

Later herhaalt Hitchcock dit patroon in zijn persoonlijk leven. Met het vertrek van Grace Kelly naar Monaco verloor hij zijn fetisj, de ultieme blondine. Vaak trachtte hij haar te doen verrijzen door middel van een surrogaat (Tippi Hedren). Maar het werkte niet. Iets in hem was doodgebloed. Zijn latere films missen daarom de flair van weleer.

(Obsessie is verliefdheid die implodeert. Ze zuigt haar materie -het verlangen- naar binnen toe, naar het Ik, weg van de Ander. Die laatste fungeert niet langer als klankbord, maar als de echo van een nooit aflatende leemte.)